اقسام خواب ها ( وقت خواب )
پیامبر اکرم ( صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه)فرمودند : خواب بر چند نوع است :
1 – خواب غفلت : خوابیدن در مجلس پند و یادآوری است.
حضرت آیت الله مجتهدی ( حفظه الله ) می فرمایند : یکی از خطباء تهران می فرمودند : همیشه شخصی را می دیدم که در جلسات متعدد پای منبر من می آید ، لذا من هم نمی توانستم مطالب تکراری را بگویم ، روزی به او گفتم : امیدوارم صحبتهای من برای شما مفید باشد ، و باعث تضییع وقتتان نباشم زیرا شما را می بینم که الحمد لله مقید به شنیدن صحبتها و احادیث این حقیر هستید ، او گفت : بله ، مدتی است که دچار بی خوابی شده ام ، و دکتر هم توصیه کرده است که سعی کن بیشتر استراحت کنی و بخوابی ، اما با این وجود خوابم نمی برد ولی در پای منبر شما نمی دانم چگونه است که از همه جا بهتر می خوابم در آن موقع متوجه شدم که این شخص برای خوابیدن می آید نه برای درک مطلب . ظاهراً منبریها و وُعّاظ ، هم کار پدر را می کنند ، چون نصیحت می نمایند ، و هم کار مادر را ، چون لالائی می خوانند . (آداب الطلاب ، ص349
2 – خواب بدبختی : خوابیدن در وقت نماز است.
3 – خواب لعنت (فیلوله ) : خواب بعد از طلوع آفتاب است که انسان را کسل می کند .
4 – خواب عذاب (عیلوله ) : خواب بین الطلوعین ؛ از فجر (نماز صبح) تا طلوع آفتاب که مذموم و بد می باشد.
[ در روایات از خوابیدن قبل از طلوع آفتاب ، بسیار نهی شده و مکروه است .
1 * حضرت رسول (صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه ) : زمین به سوی خدا ناله و فریاد می کند از سه چیز : ... خواب کردن بر آن قبل از طلوع آفتاب .
2 * حضرت صادق (علیه السلام ) : خواب بامداد شوم است و روزی را منع می کند و رنگ را زرد می کند و صورت را زشت می کند ... و بدرستی که خداوند روزی را ما بین طلوع صبح تا طلوع آفتاب قسمت می نماید ...و مرغ بریان و ترنجبین بر بنی اسرائیل در این وقت نازل می شد ، هر که در این وقت خواب بود ، بهره او نازل نمی شد .
3 * اما در چند حدیث این خواب را اجازه داده اند ؛ حضرت صادق (علیه السلام) به شخصی فرمودند که چون نماز صبح کردی و ذکر خدا ( تعقیبات) خواندی ، اگر قبل از طلوع آفتاب بخوابی اشکالی ندارد . چنان چه در حدیث صحیح است که امام رضا (علیه السلام) به شخصی فرمود که فردا بعد از طلوع آفتاب بیا که من بعد از نماز صبح خواب می کنم 1 تا 3 - حلیه المتقین ، ص170
5 – خواب راحت (قیلوله ) : خواب قبل از ظهر تا ظهر و بعد از نماز ظهر تا عصر است ، که مستحب است و در آن وقت اگر کسی خوابی ببیند دروغ نمی شود . و این خواب رفع کننده کسالت و هضم کننده غذا است .
[ شخصی به خدمت حضرت رسول (صَلَّى اللّهُ عَلَیْهِ وَ آلِه) آمد و عرض کرد که من حافظه قوی داشتم و اکنون فراموشی بر من غالب شده است . حضرت فرمودند که آیا خواب قیلوله می کردی و حال ترک کرده ای ؟ گفت : بلی . حضرت فرمودند که باز خواب قیلوله بکن . چنان کرد و حافظه اش برگشت . و در روایت دیگر است که خواب قیلوله نعمت است و نیکو یاوری است بر بیداری و عبادت شب.
حلیة المتقین ص170
6 – خواب رخصت ( خوابی که اجازه داده شده) : خوابیدن بعد از نماز عشا است.
7 – خواب حسرت : خوابیدن در شب جمعه است.
8 – خواب حیلوله : خواب بعد از ظهر یا خواب وقت ظهر است ،چون این خواب حایل و فاصل بین ظهر و نماز (ظهر) است ،حیلوله گویند . و چون تأخیر نماز از اول وقت ناپسند است ، خوابیدن در این وقت خوب نیست .
9 – خواب غیلوله : خواب آخر روز است که موجب بیماری است .
1 تا 9 – پندها ی جاویدان ، ص 449 و 410
* خواب بعد از عصرمکروه است . چنانکه از امیر المومنین ( علیه السلام ) روایت است خوابیدن بین الطلوعین و بین العشائین ( بین نماز مغرب و عشاء ) موجب پریشانی و فقر می شود .حلیه المتقین ، ص169
خواب قیلوله و تقویت حافظه
دانشمندان آلمانی می گویند خواب های کوتاه معروف به قیلوله به ویژه خواب بعدازظهر باعث تقویت حافظه می شود.
محققان دانشگاه سالزبرگ گفتند: خواب قیلوله برای سلامتی ذهن و روان بسیار مفید است. آن ها با بررسی 22 فرد 19 تا 30 ساله و انجام آزمایش های مشخص، دریافتند برخی از وظایف ادراکی پس از کار بلافاصله دریافت می شود.
برخی دیگر پس از گذشت زمانی کوتاه و تعدادی نیز پس از یک ساعت دریافت می شوند. محققان گفتند: بهترین دریافت پس از خواب قیلوله است و باعث به خاطر سپرده شدن تمامی کلمات و بالا رفتن سرعت آموزش می شود.
کارشناسان افزودند: استراحت پس از کار، حتی برای زمانی کوتاه، باعث می شود مغز تجدید قوا کرده و بتواند بهتر کار کند.
در حدیث نبوی آمده که حضرت محمد صلی الله علیه و سلم گفتند: خواب قیلوله را فراموش نکنی
خواب قیلوله و بهبود سلامت قلب و عروق
نتایج یک مطالعه جدید نشان داده است که یک ساعت خواب بین روز میتواند به بهبود سلامت قلب و عروق کمک کند.
، متخصصان کالج آلگنی در پنسیلوانیا تاثیر چرت نیمروزی را روی بهبود وضعیت قلب و عروق پس از یک وضعیت استرسزا و پرتنش مورد آزمایش قرار دادند و دریافتند کسانی که در بین روز حداقل 45 دقیقه خوابیدهاند، میانگین فشار خونشان پس از یک تنش روانی، پایینتر است.
ساعات طولانی کاری، شیفتهای کاری، افزایش اضطراب و استفاده بیشتر از اینترنت و تلویزیون به ویژه در ساعات پایانی شب همگی از ویژگیهای زندگی در جامعه مدرن امروزی هستند که تاثیر چشمگیری روی کیفیت خواب شبانه دارند.
مطالعات روی 85 دانشجوی سالم نشان داد که 45 تا60 دقیقه خواب بین روز ضمن پایین آوردن فشار خون تاثیر قابل توجهی روی کاهش تنشها و استرسهای روانی ناشی از این الگوی زندگی دارد و همچنین کیفیت خواب افراد را بهبود میبخشد.